در جامه خواب افتادن استاد و نالیدن او از وهم رنجورى 

 عجوز: یعنی پیرزن.

گفت: (مصدر مرخم) گفتن، گفتار. و مى‏توان آن را فعل و «عجوز» را فاعل گرفت. (در حالى که درون او از رنج مى‏سوخت با خود گفت امکان مخالفت نیست.)

ماجَرا جد شدن: کنایه از به درازا کشیدن و بسیار شدن.

جد شود این ماجرا: یعنی او خود را جدّاً بیمار خواهد شمرد.

فال بد: یعنی سخن گفتن از بدی که نیامده است.

قَبُولُه یُفرض: پذیرفتن آن واجب است.

إن تَمارَضتُم لَدَینا: اگر نزد ما خود را به بیمارى بزنید، بیمار مى‏شوید. گرفته از عبارتى است که آن را حدیث پنداشته‏اند: لا تَمارَضُوا فَتَمرَضُوا.[1] و نیز:« لا تَمارَضُوا فَتَمرَضوا وَ لا تَحفِرُوا قُبُورَکُم فَتَمُوتُوا»[2].

          گفت پیغمبر که رنجورى به لاغ             رنج آرد تا بمیرد چون چراغ‏

1070/ د /1

خیال بر زدن: پنداشتن، گمان بد بردن. زن با خود می‏گوید: اگر بگویم که تو بیمار نیستی، خیالش بر می‏دارد که زن کاری در سر دارد.

مولانا حال درونی پیرزن را با خود ، توصیف می‏کند که درونش می‏سوخت و چیزی نمی‏‏توانست بگوید. در ابیات بعد پیر زن با خود و در درون خود سخن می‏گوید: چکیده مضمون این ابیات نظر به این حدیث نبوی است که: «لاتمارضوا فتمرضوا ولا تحفروا قبورکم فتموتوا». مولانا می گوید: پذیرفتن سخن پیامبر واجب است که فرمود: اگر خود را بیمار بنمایی بیمار می‏شوید و برای خود گور نکنید و از مردن سخن نگویید، خواهید مرد»